سانتریفیوژ دکانتر

تفکیک مواد از یکدیگر، از الزامات کارکردی مهم در بسیاری از حوزه‌ها مثل صنایع غذایی، شیمیایی، معادن و ...  می‌باشد. یکی از دستگاه‌هایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، سانتریفیوژ دکانتر (دکانتور) است. سانتریفیوژ دکانتر، یک دستگاه سپراتور یا جداساز است که از طریق یک سازوکار چرخشیِ بی‌وقفه و سریع، مواد جامد را از مایعات جدا می‌کند. البته کاربرد این دستگاه، صرفاً به تفکیک جامد از مایع محدود نمی‌شود بلکه این دستگاه می‌تواند دو مایع را نیز از هم جدا کند.

سانتریفیوژ دکانتر چطور کار می‌کند؟

جداسازی مایع از جامد در دستگاه سانتریفیوژ دکانتر، با استفاده از تقویت نیروی جاذبه و تفاوت چگالی مواد انجام می‌شود. در شرایط عادی اگر به‌عنوان‌مثال، مخلوطی از آب و گِل را با هدف شفاف‌سازی آب، در یک مخزن ثابت بریزیم، زمان زیادی طول می‌کشد که به‌واسطه نیروی طبیعی گرانش، گِل، کاملاً روی کف ظرف ته‌نشین شود و با بالا آمدن آب روی سطح ظرف، این دو از یکدیگر جدا شوند. اما در سانتریفیوژهای دکانتر، نوعی سازوکار چرخشی وجود دارد که از طریق تقویت نیروی جاذبه، فرایند تفکیک بسیار سریع‌تر اتفاق می‌افتد. درواقع نیروی گرانش ایجادشده توسط سانتریفیوژ دکانتر، می‌تواند حتی تا سه هزار برابر نیروی جاذبه به مواد اعمال شود که همین ویژگی باعث می‌شود فرایندهای جداسازی که با دستگاه‌های معمولی، شاید تا چند ساعت هم طول بکشد، ظرف فقط چند ثانیه انجام شوند.

از سانتریفیوژ دکانتر برای تفکیک مایعات مخلوط نیز استفاده می‌شود. البته پیش‌شرط اساسی برای انجام این امر، ناهم‌فاز بودن دو مایع است. به‌عبارت‌دیگر، مایعات باید فاقد قابلیت انحلال در یکدیگر باشند. فرض کنید مخلوطی از آب و روغن داریم که قصد داریم با استفاده از سانتریفیوژ آن را تفکیک کنیم. پس از آنکه مخلوط را در دستگاه بریزیم، فرایند تفکیک با توجه به تفاوت چگالی دو مایع آغاز می‌شود. به‌این‌ترتیب، مایعی که چگالی بیشتری دارد، در زیر و مایع کم‌چگال‌تر در سطح قرار می‌گیرد. زیر دستگاه، دریچه‌ای تعبیه شده که با گشودن آن، مایع سنگین‌تر که در اینجا روغن است، از سانتریفیوژ خارج می‌شود و مایع سبک‌تر نیز از دریچه دیگری تخلیه می‌گردد. نکته قابل‌توجه این است که سانتریفیوژ دکانتر، می‌توانند در هر ساعت، 1 تا 100 تُن مخلوط را تفکیک نماید.

کاربرد سانتریفیوژ دکانتر در صنایع غذایی

سانتریفیوژ دکانتر، دستگاهی است که از آن بیشتر در فرایندهای تولیدی، استفاده می‌شود و با وجود اینکه در صنایع مختلفی کاربرد دارد، اما صنایع غذایی از حوزه‌هایی است که این دستگاه در آن نقشی اساسی ایفا می‌کند. مثلاً تولید انواع روغن، مستلزم جداسازی روغن خالص از مواد دیگر است. همچنین برای افزایش تولید انواع محصولات لبنی، باید عملیات تفکیک را روی آن‌ها انجام داد. واضح است که اَشکال مختلف عملیات تفکیک مثل شفاف‌سازی، آبگیری و ... یکی از لازمه‌های حیاتی برای دریافت خروجی از فرایندهای تولید در صنعت مواد غذایی هستند. دلایل زیادی برای استفاده از این دستگاه در صنایع غذایی وجود دارد. سانتریفیوژ دکانتر:

• ظاهری تمیز دارد و بوی مواد مختلف هنگام کار با این دستگاه، آزاردهنده نیست.

• نصب و راه‌اندازی بسیار آسانی دارد و در یک فضای کوچک، قابل‌استقرار است.

• راندمان، ظرفیت و پایداری بسیار بالایی دارد که درنتیجه با استفاده از آن، هزینه‌های تولید مواد غذایی و همین‌طور تعمیر و نگه‌داری به شکل معناداری کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر، سانتریفیوژ دکانتر، سازوکار پایش و کنترل فرایندهای تولید در صنایع غذایی را نیز به شکل چشمگیری بهبود بخشیده‌اند و از این طریق، رفته‌رفته خود را به یکی از ارکان ثابت این صنعت تبدیل کرده‌اند.